Osmanlı Nasıl Hasta Bir Adam Oldu?

1299 yılında beylik olarak kurulan Osmanlı Devleti, daha sonra devlete ve nihayet imparatorluğa dönüşmüş; Yüzlerce yıldır, karar tüm dünyada sürdü. Ne yazık ki başarısız devlet adamlarının asılsız saldırıları nedeniyle Büyük Osmanlı İmparatorluğu büyük bir güç kaybetti.ve 19. yüzyılda Avrupa’nın gözünde hasta adam olmuştu.

Hasta adam tabiri ilk defa Osmanlı Devleti için kullanılsa da zamanla siyaset literatüründeki yerini almıştır. daha sonra Avrupa’nın hasta adamı şeklinde kullanılan bu terim, İyileşmesi için denenmesi gereken ülkeleri anlatır ancak Osmanlı Devleti için kullanıldığı dönemde öldürülerek acısı dindirilmesi gereken bir hasta olarak tasvir edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun hasta bir adam haline geldiği son yıllara daha yakından bakalım.

Aslında her şey 18. yüzyılın sonlarında başladı:

1787 – 1792 yılı ortalarında Osmanlı-Rus savaşının ardından imzalanan Yassı Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma dönemine girdiği tarih olarak kabul edilir.Nitekim 19. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti istikrar politikaları izleyerek ayakta kalmaya çalışırken bir yandan da yenilikler yaparak değişen dünya sistemine ayak uydurmaya çalışmıştır.

19. yüzyılda Ruslar baş belamızdı:

II. Mahmud ile başlayan 19. yüzyılda özellikle askeri alanda birçok yeni reform yapılmıştır. Çünkü belliydi ki bizim Yeniçerilerimiz Allah’ın nidalarıyla kafirlerin üzerine yürüyor. artık istenilen başarıları elde edemiyorlardı. Bu dönemde en büyük çabamızı Ruslara karşı verdik.

1806 yılında başlayan Osmanlı-Rus Savaşı 1812 yılına kadar sürdü. Savaş Eflak ve Boğdan merkezli oldu. Fransız baskısı nedeniyle durdurulan ve Bükreş Antlaşması imzalandı. 1828 – 1829 ortalarında Ruslarla yapılan savaş sonunda imzalanan Edirne Antlaşması ile Yunanistan bağımsızlığını kazanmıştır.

I. Abdülmecit’in saltanatına geldiğimizde Osmanlı Devleti ‘hasta adam’ olmuştu:

1839’da tahta çıkan I. Abdülmecit, olup biten her şeyin farkındaydı ve bu değişim sürecini hızlandırmazsa ne olacağını biliyordu. Çünkü 3 Kasım 1839’da Tanzimat Fermanı ilan edildi.1840 ve 1841’de Londra Konferansları yapıldı. Ama Avrupa, özellikle Ruslar, bize kafayı takmıştı.

Dönemin Rus Çarlık İmparatoru I. Nicholas 9 Ocak 1853’te doğdu. St. Petersburg’daki kışlık sarayında bir balo düzenledi.Gecenin ilerleyen saatlerinde İngiltere’nin Rusya Büyükelçisi George Hamilton, Seymour’a kurduğu cümlelerle Osmanlı Devleti hakkındaki görüşlerini açık açık dile getirdi;

“Kollarımızın ortasında hasta bir adam var. Çok hasta. Açıkça söylemeliyim ki biz gerekli tüm önlemleri almadan bir gün onu kaybedersek büyük bir felaket olur. Osmanlı bir anda yok olabilir.” .Bu durumda üzerimizde kalır ölüleri diriltemeyiz.Osmanlı ölürse ölür bir daha diriltilmeyecektir.Onun için soruyorum size önlem alsanız daha mantıklı olmaz mı? Böyle bir olay karşısında kafa karışıklığı, anarşi ve hatta bir Avrupa savaşıyla karşılaşmaktansa?”

Bu fikri ilk dile getiren I. Nicholas olmasına rağmen, Avrupa uzun zamandır bu şekilde düşünüyordu. Ama sorun, bu hasta adamın vücudunu nasıl parçalayacaklarıydı. Bu nedenle İngiliz elçisi tüm soğukluğuyla bu fikre katılmadı. Doğal olarak bunun nedeni, Osmanlı Devleti’ne dost olması değil, bütün Türk topraklarını kendisi için istemesiydi.

Kırım Savaşı sonun başlangıcıydı:

1853-1856 yılları arasında Osmanlı ve Rus Çarlığı arasında yaşanan Kırım Savaşı, aslında Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş döneminin geldiğini açıkça ortaya koydu.Ruslar ılık denizlere açılmak, Ortodoks Kilisesi üzerinde kontrol sahibi olmak ve en önemlisi Avrupa’nın aslında iyice karışmış olan bu durumundan yararlanmak istediler.

Sinop’ta donanmamızın yakılmasıyla ilk darbeyi vurduk. İngiltere ve Fransa tarafımıza geçince Sivastopol Kalesi geri alındı ​​ve Ruslara karşı büyük bir başarı elde edildi. Ancak savaş boyunca yanımızda olan batılı devletler Bedava yapmadı. Savaş sonunda imzalanan Paris Antlaşması ile Avrupa devletleri Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışmaya başladı.

Osmanlılar artık Avrupa ne derse onu yapıyorlardı:

1856’da imzalanan Paris Antlaşması’ndan sonra Osmanlı Devleti’nde Islahat Fermanı ilan edildi. Osmanlı tarafından ilan edilmiş olmasına rağmen Fransa’nın ısrarı üzerine böyle bir karar almak zorunda kaldık. ve ferman kararları Avusturya, İngiltere ve Fransa tarafından belirlendi. Islahat Fermanı ile ülkedeki azınlıklara ve yabancılara benzeri görülmemiş haklar tanınmıştır.

II. Abdülhamid döneminde 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi ile artık Rusya’nın ılık denizlere inebileceği bir koridor açıldı. 20. yüzyıla girdiğimizde Osmanlı tüm ipleri kırmıştı. Birinci Dünya Savaşı’nda mağlup olan hasta adam artık paylaşılmaya hazır bir pastaydı. Neyse ki Mustafa Kemal Paşa ve Türk milleti bu pastayı kimseye yedirmemekte kararlıydı. Sonraki tarih.

İlk kez Osmanlı Devleti için kullanılan hasta adam tabiri Avrupa siyaset literatürüne de girmiştir:

İlk kez 1853 yılında I. Nicholas’ın Osmanlı İmparatorluğu için kullandığı “hasta adam” terimi Avrupa alfabesini içermiyordu. The New York Times’ın 12 Mayıs 1860 tarihli sayısında Osmanlı için Avrupa’nın hasta adamı Yani Avrupa’nın hasta adamı tabiri kullanıldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında bu terim, Osmanlı Devleti için küçümseyici bir anlam ifade etmek amacıyla kullanılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti kurulup da batıya bir Osmanlı tokadı nakşedilince Avrupa çuvalı kendisi batırmaya başladı. 1970’lerde İngiltere1990’larda Almanya’ya Avrupa’nın hasta adamı deniyordu.

The Economist dergisinin Mayıs 2005 sayısında İtalya için Avrupa’nın gerçek hasta adamı, Morgan Stanley Bank, 2007’de Avrupa’nın Fransa için yeni hasta adamı olduAvrupa’nın Portekiz için yeni hasta adamı The Economist’in Nisan 2007 sayısında The Daily Telegraph 2008 yılında İtalya için benzer sözler kullanmıştı. Son olarak Daily Mail gazetesi 17 Nisan 2020 sayısında İngiltere’yi hasta manşetiyle duyurdu. Avrupa’nın adamı, COVID-19 pandemisinden en çok etkilenen ülke olduğu için.

Eski gücünü kaybettiği için Avrupa tarafından hasta adam olarak bilinir. Osmanlı’nın son yıllarını ve hasta tabirinin sonraki yıllarda nasıl kullanıldığını konuştuk.İlerleyen yıllarda konuşulanları görünce insan Avrupa’ya nereye gidelim diye düşünmeden edemiyor.